Jak rozwijać świadomość cyfrową i ekologiczną w klasie?

Świadomość cyfrowa obejmuje zrozumienie wpływu technologii na nasze życie oraz umiejętność korzystania z narzędzi cyfrowych w sposób odpowiedzialny i bezpieczny. Świadomość ekologiczna natomiast koncentruje się na zrozumieniu wpływu człowieka na środowisko naturalne i promowaniu działań dla klimatu oraz zrównoważonego rozwoju. Świadomość cyfrowa to także rozumienie wpływu, jaki technologia ma na nasze życie i środowisko. Oznacza to nie tylko bezpieczne i odpowiedzialne korzystanie z urządzeń cyfrowych, ale również zwracanie uwagi na ich ekologiczny ślad. 

W poszukiwaniu równowagi

Środowisko i świat cyfrowy stale na siebie oddziałują. Technologie, choć obciążają środowisko przez zużycie energii i generowanie e-odpadów, oferują też narzędzia do jego ochrony poprzez innowacyjne rozwiązania, takie jak energooszczędne serwery czy aplikacje do monitorowania stanu przyrody. W relacji między światem cyfrowym a środowiskiem naturalnym tkwi potencjał dla synergii, która może wspierać zarówno innowacje technologiczne, jak i ochronę środowiska. Kluczem jest dążenie do zrównoważonego rozwoju, który harmonizuje postęp technologiczny z potrzebami ekologicznymi naszej planety. Tak więc świat cyfrowy i świat przyrody, choć na pierwszy rzut oka mogą wydawać się odległe, mają wiele wspólnego. 

W stronę interdyscyplinarnych działań

W dobie cyfrowej transformacji i rosnących wyzwań ekologicznych, rozwijanie wśród uczennic i uczniów świadomości cyfrowej oraz odpowiedzialności za środowisko staje się nie tylko opcją, ale i koniecznością. Integracja tych dwóch obszarów w procesie edukacyjnym jest niezbędna, by uwrażliwiać najmłodszych na środowisko naturalne. Zależy przecież nam wszystkim, aby młode pokolenie było zdolne do podejmowania świadomych decyzji zarówno w przestrzeniach wirtualnych, i tych realnych. Szkoła stoi tu przed ważnym wyzwaniem integrowania wiedzy z różnych dziedzin – edukacja powinna przekraczać tradycyjne granice przedmiotów. 

Aby skutecznie wprowadzać interdyscyplinarność do klasy, nauczyciele i nauczycielki mogą zacząć od małych kroków, takich jak łączenie treści z różnych przedmiotów w ramach jednego projektu, czy korzystanie z aplikacji i narzędzi cyfrowych w nauczaniu przedmiotów przyrodniczych. Ważne jest, aby podkreślać związki między tymi przedmiotami
i pokazywać, jak wiedza z jednej dziedziny może być użyteczna w innej. 

Kluczowe krytyczne myślenie

Sposobem na innowacyjne podejście edukacyjne w tym zakresie,może być właśnie połączenie edukacji cyfrowej z działaniami na rzecz klimatu. Wiele pomysłów na tego typu zadania dla uczennic oraz uczniów znajduje się na stronach fundacji oraz stowarzyszeń zajmujących się tematyką ekologiczną np. WWF. Z pomocą przychodzi tu również program #Superkoderzy i ścieżka „Odkrywcy świata” skoncentrowana na zagadnieniach wykorzystania źródeł energii odnawialnej i zmian klimatycznych. 

Integracja technologii z edukacją ekologiczną otwiera drzwi do nowych sposobów uczenia o środowisku. Podejście interdyscyplinarne wymaga od uczniów i uczennic krytycznego myślenia oraz oceny wiarygodności źródeł informacji. Zmiany klimatyczne są gorącym tematem debat publicznych, naukowych i politycznych. Internet jest pełen informacji na ten temat, ale również fałszywych wiadomości i teorii spiskowych, które podważają podeście naukowe lub przedstawiają nieuzasadnione tezy. Dlatego nauka, jak odróżniać rzetelne informacje na temat środowiska od fake newsów czy teorii spiskowych, jest ważnym elementem świadomości cyfrowej. 

Potencjał projektów edukacyjnych

Prowadząc projekty edukacyjne dotyczące na przykład zrównoważonych rozwiązań technologicznych pokazujemy, jak można łączyć naukę o środowisku, technologię i świadomość społeczną. Nasi podopieczni mogą tworzyć krótkie filmy, posty na media społecznościowe, podcasty lub blogi, w których przedstawiają proste sposoby na życie w zgodzie z ideą zrównoważonego rozwoju. Dobrym przykładem jest redukcja śladu węglowego poprzez wybieranie bardziej energooszczędnych urządzeń czy korzystanie z chmury zamiast lokalnych serwerów, które często są mniej efektywne energetycznie. W tym miejscu warto wspomnieć o koncepcji cyfrowego minimalizmu – czyli świadomego ograniczania czasu spędzanego przed ekranem. Zmniejszenie ilości używanych urządzeń i aplikacji nie tylko przyczynia się do lepszego samopoczucia, ale także do redukcji zapotrzebowania na energię i zasoby naturalne. 

Właśnie cyfrowy minimalizm i krytyczna ocena informacji to umiejętności, które uczennice i uczniowie powinni rozwijać, by sprawnie nawigować w cyfrowym i realnym świecie. A my, nauczycielki i nauczyciele wszystkich przedmiotów, możemy wskazywać im sposoby na zdobywanie tych kluczowych dla ochrony naszej planety kompetencji.  

O autorce: 

Anna Romańska – nauczycielka przyrody i geografii w Szkole Podstawowej Nr 130 im. Marszałka Józefa Piłsudskiego w Łodzi. Przez wiele lat pełniła funkcję doradcy metodycznego w ŁCDNiKP. Była trenerką programu rządowego „Cyfrowa szkoła”. Jest pasjonatką nowych technologii i ich wykorzystania w edukacji. Należy do światowej społeczności nauczycieli innowatorów Microsoft – Innovative Educator Expert (MIEE). Współtwórczyni ścieżki “Odkrywcy świata” w programie #Superkoderzy Fundacji Orange, autorka scenariuszy lekcji m.in. w ramach “Małej Akademii BBC” oraz artykułów dla magazynu „TIK w Edukacji”. Współautorka podręczników i zeszytów ćwiczeń dla szkoły podstawowej oraz edukatorka ORKE. Należy do grupy Superbelfrzy.