Integrujące przestrzenie komunikacji

Wkrótce minie rok, odkąd sytuacja za wschodnią granicą zmusiła nas do wprowadzenia systemu pracy, który umożliwił uczniom i uczennicom z Ukrainy naukę. A nie tylko o naukę przecież chodziło  – systemu sprzyjającego integracji z rówieśnikami z Polski, który pomagał uporać się z trudnymi doświadczeniami. 

W obliczu tego wyzwania szczególnie chętnie skierowałam uwagę na dwa przedmioty – muzykę i informatykę. Zwłaszcza połączone świetnie sprawdziły się w budowaniu relacji w zespołach uczniowskich. 

Taniec

Muzyka posługuje się międzynarodowym językiem dźwięku i ruchu. Podczas lekcji uczniowie i uczennice mogą uczyć się nie tylko poloneza! Wszystkie tańce, zwłaszcza organizowane w kręgu, integrują z kolegami i koleżankami z Polski. Dzieci z Ukrainy z kolei chętnie pokazują swoje tańce, sięgają po znany sobie folklor, dzięki czemu polskie dzieci poznają kulturę sąsiadów. Na lekcji można wykorzystać do celów komunikacji instrumenty perkusyjne, które świetnie nadają się do przekazywania emocji np. podczas tworzenia ilustracji muzycznych na podstawie przedstawionych scenek i piosenek. Takie zajęcia otwierają, a jednocześnie nie wymagają od osoby prowadzącej przekazywania skomplikowanych instrukcji – to dzieci przejmują dużą część lekcji, stając się przewodnikami po kulturze tak muzyki, jak i innych sposobów pozawerbalnej komunikacji. 

Wiedza

Dobrym przykładem współpracy i integracji są wspólnie rozwiązywane quizy/ćwiczenia muzyczne przygotowane w dostępnych aplikacjach i programach. Mogą dotyczyć np. wysłuchanych utworów, oglądanych zdjęć. Mogą zachęcać do rozpoznania barw dźwięku instrumentów, czy wartości nut i pauz. Znowu świat muzyki wychodzi naprzeciw dzieciom i nauczycielowi – nazwiska wielu kompozytorów i ich dzieła są znane w naszym kręgu kulturowym, instrumenty mają przecież takie same barwy i łatwo można je zaprezentować na zdjęciu, natomiast zapis nutowy bazuje na międzynarodowych symbolach. Zdarza się oczywiście, że uczniowie nie mają przy sobie telefonów do wykonywania takich e-zadań, wtedy sprawdza się praca w parach. Dzieci z Polski i Ukrainy pracujące razem w parach to dobry kierunek – wzmacniamy w ten sposób komunikację i zachęcamy dzieci do dogadania się, dzięki czemu razem osiągają sukces w wykonywanym zadaniu. 

Z kolei podczas nauki programowania blokowego na informatyce (np. w Scratchu czy aplikacji mBlock do programowania robotów mBot), uczniowie początkowo podpierają się tłumaczeniem bloczków na język ukraiński, a pracując w grupach z innymi dziećmi powoli zaczynają korzystać z języka polskiego, działają w projektach oraz biorą czynny udział w zajęciach. Pojawia się też szansa na sięgnięcie po trzeci język – pamiętajmy, że programowanie to konieczność korzystania z języka angielskiego, szczególnie gdy wychodzimy z wizualnego świata Scratcha, a ruszamy po Pythona czy wprowadzamy podstawy HTML-a. 

Interpretacje i improwizacje

Świetnie sprawdza się też interpretacja plastyczna dzieła muzycznego. Dzieci mogą rysować/malować czy wyklejać pracę indywidualnie, ale warto aby pracowału w grupach, tworząc wspólne dzieło. To dla nich sposób na budowanie relacji, udzielanie sobie wsparcia, rozwijanie wrażliwości i kreatywności. W zależności od rodzaju muzyki można zadbać o inną atmosferę zajęć – wyciszającą, dodającą energii, sprzyjającą rozmowie itd. 

Na informatyce uczniowie pracują również z programami do tworzenia muzyki. Nie ma tutaj absolutnie żadnej bariery językowej, a dzieci mogą poruszać w znanych dźwiękach. Ciekawe są również improwizacje posiłkujące się motywami muzycznymi znanymi w danym państwie. Polscy uczniowie tworzą temat z wykorzystaniem polskiej muzyki ludowej, a dzieci z Ukrainy improwizują i rozbudowują go, wplatając weń swoje utwory i odwrotnie.

Dodatkową wartością dla uczniów jest udział w ćwiczeniach relaksacyjnych z zakresu muzykoterapii, które z mojego doświadczenia przyjmują z dużym entuzjazmem.

Relacje przede wszystkim

Wprowadzanie zadań, które przy okazji sprzyjają współdziałaniu, umożliwia uczniom i uczennicom zdobywanie nowych kompetencji i poszerzanie tego, co już potrafią, a jednocześnie wspiera integrację z dziećmi w nowym miejscu i nowym kraju. Jednocześnie wszystkie te propozycje można śmiało wykorzystać także w innych grupach – przełożą się one pozytywnie na atmosferę, zdobywanie wiedzy i utrwalą relacje. 

Autorka: Agnieszka Miczulska, nauczycielka informatyki i muzyki w Szkole Podstawowej nr 24 we Wrocławiu, liderka programu #SuperKoderzy